İran’ın İsrail’e hava saldırısının ardından Ürdün neden eleştirildi?

Reuters
Amman’da İsrail’in Gazze saldırılarını protesto gösterisi (5 Nisan)

Ürdün’ün, 13 Nisan gecesi İran tarafından İsrail’e fırlatılan insansız hava araçları ve füzeleri engellemek için ABD, İngiltere ve Fransa ile güçlerini birleştirme kararı alması ülke içinde ve bölgede tepkiyle karşılandı.

Tahran’ın tehditkar yorumları üzerine Amman Pazar günü İran Büyükelçisi’ni çağırdı.

Fars haber ajansı, İran silahlı kuvvetlerinin “Siyonist rejime karşı cezalandırıcı saldırı sırasında Ürdün’ün hareketlerini dikkatle izledikleri” ve Ürdün’ün müdahale etmesi halinde “bir sonraki hedef” olacağı uyarısı yapıldığını bildirdi.

İsrail ile sınırı olan Ürdün, en fazla sayıda Filistinliyi barındıran ülke ve tarihsel olarak bölgedeki en büyük destekçileri olarak görülüyor. Gazze’deki savaşa karşı eleştirel bir tutum sergileyen ülkenin lideri Kral Abdullah bölgeye hava yoluyla yardım ulaştırılması çabalarını açıkça destekledi.

Getty Images

Bu tutum Ürdün kamuoyunda da yankı bulmuş, çoğu Filistinli mülteci olan binlerce kişi Amman’daki ABD Büyükelçiliği önünde son iki haftadır Washington’un İsrail’e desteğini protesto etmek için gösteri yapmıştı.

14 Nisan günü erken saatlerde Amman hükümeti, krallığın güvenliği için ülkenin hava sahasına giren nesnelerin “icabına bakıldığını” belirten bir dizi açıklama yayımlayarak pozisyonunu netleştirmeye çalışırken, sosyal medyada krallığın rolüyle alay eden ve tepki gösteren yorumlar paylaşıldı.

Beyrut’ta yaşayan tanınmış İranlı siyasi yorumcu Sharmine Narwani sosyal medya platformu X’te Kral 2. Abdullah’ın İsrail ordusu üniforması giydiği bir fotoğrafı paylaştı ve altına şu notu düştü:

“Abdul Bin-Hüseyin, İbranilerin kralı”

İsrailli yorumcu Mairav Zonszein ise X’te şu paylaşımı yaptı:

“İsrail’de bu sabahın en önemli manşeti Ürdün Hava Kuvvetleri’nin İsrail’e giden insansız hava araçlarını hava sahasında durdurması, özellikle de Ürdün’den gelen saldırıları hatırlayan İsrailliler için dikkat çekici.”

Yorumcu, diplomatik anlaşmaların “istikrar için hayati önem taşıdığını” belirterek 1994’te imzalanan ve iki ülke arasında son yıllarda gerginleşen ilişkilere rağmen hala geçerli olan Ürdün-İsrail barış anlaşmasına atıfta bulundu.

Filistinli bir yorumcu ise İran’ın saldırısı ardından “İran’ın insansız hava araçlarını engellemeye çalışan Arap ülkesini hatırlayın” diye yazdı.

Bir başka haber yorumcusu ise şu paylaşımda bulundu:

“Ürdün Kralı İran’a ait bir avuç insansız hava aracının düşürülmesine yardım etti. Bu adam sözde bir Arap lideri ve karısı da Filistinli. Bundan daha büyük bir skandal olamaz. Bunlar, İsrail’i korumak ve askeri üslere ev sahipliği yapmak için Batı tarafından yerleştirilen ‘kraliyet’ aileleri.”

Reuters
Amman’da İsrail’in Gazze saldırılarını protesto gösterisi: Göstericiler “Bayramımız Gazze’nin zaferiyle gelecek” yazılı pankartlar taşıyor (12 Nisan)

İsrail karşıtı protestolara atıfta bulunan paylaşımlar

Filistin asıllı Amerikalı bir yorumcu Kral Abdullah’ın bir resmini paylaşıp altına “Google, bana bir Arap haininin resmini göster” diye yazarken, bir başkası buna “Hava sahanızdan geçen silahlı insansız hava araçlarını engellemek sizi hain yapmaz. Sizi hava sahasını koruyabilen bir ulus yapar” diye cevap verdi.

Filistinli-Amerikalı film yapımcısı Alexandra Miray, İsrail’in yardımına koştuğu için Kral 2. Abdullah’ı öven ve onu “gerçek bir dost” olarak niteleyen İsraillilerin bir dizi “Teşekkür” mesajına yanıt olarak “Bunun sonu iyi olmayacak” dedi.

Miray devamında “Keşke Amerikalılar [Başkan] Biden’ın bölgede nasıl bir karmaşa yarattığını anlayabilseler. Tarihe en kötü kışkırtıcı olarak geçecek” ifadesini kullandı.

Film yapımcısı son haftalarda Amman’da İsrail Büyükelçiliği yakınlarında düzenlenen İsrail karşıtı büyük protestolara atıfta bulunarak, göstericilerin krallığın İsrail ile tüm bağlarını koparması yönündeki çağrılarını, Faslıların son aylardaki büyük gösterilerde yaptıkları benzer çağrılarla paralellik kurdu.

Fas, 2020 yılında Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn ile birlikte İsrail ile ilişkilerini normalleştirdi ve krallık Ekim ayından bu yana birçok İsrail karşıtı gösteriye tanık oldu.

Hükümet mesajları

Sosyal medya kullanıcıları 13 Nisan günü geç saatlerde İran’ın İHA ve füze fırlattığı haberlerine tepki gösterirken Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi ertesi sabah yaptığı açıklamada ülkesinin güvenlik ve egemenliğini korumak için gerekli tüm tedbirleri almaya devam edeceğini söyledi.

Yetkililer, İHA’ları düşürmek için İsrail ordusuna Ürdün hava sahasını kullanma izni verildiğine dair haberleri kabul etmedi.

İran’ın bölgesel rakibi olan komşu Suudi Arabistan’da ise medya, yaşanan olaylarla ilgili farklı bir tablo çizdi ve yerel kanallar İran’ın saldırılarına Al Arabiya gibi bölgesel ve uluslararası kamuoyuna da seslenen kanallardan daha az yer verdi.

Al Arabiya hem İsrail hem de İran’ın açıklamalarını aktararak ve Arapça konuşan İsrail ordu sözcüsü Avichay Adraee’yi konuk ederek gelişmelere geniş yer verdi.

İran, Lübnan, Irak, Suriye ve Yemen’den atılan İHA ve füzeleri İsrail, ABD, İngiltere ve Fransa’nın yanı sıra Ürdün’ün düşürmesiyle askeri tırmanışa on ülke dahil oldu.