Ahmet İzzet Bengüboz’un eserleri artık ‘yuzyillikmiras.com’ adresinde

Ahmet İzzet Bengüboz… Bolu Sultanisi’nde öğrenciyken okulu yarıda bırakıp, gönüllü olarak I. Dünya Savaşı’na katılır. İngilizlere karşı Gazze’yi savunan Osmanlı birlikleri içinde savaşan Bengüboz, 29 Haziran 1917’de zabit vekilliğine yükselir. Birinci ve İkinci Gazze Muharebelerinde Filistin başarıyla savunulsa da, 31 Ekim 1917’de başlayan Üçüncü Gazze Muharebesi’nde İngiliz ordusu durdurulamamış ve Filistin’de Osmanlı Devleti büyük bir yenilgiye uğrar. Bengüboz, Üçüncü Gazze Muharebesi’nde İngilizlere esir düşerek Mısır’da bulunan Seydibeşir Esir Kampı’na götürülür. Ve hikâye buradan sonra başlar. Kampta kaldığı sürece fotoğrafçılığa ilgi duyar, bir İngiliz subaydan fotoğraf çekmeyi ve cam baskı tekniğini öğrenir. Mayıs 1920’de esirlikten kurtulan Bengüboz, Mudurnu’ya döner ve Kuvayi Milliye’ye katılır. Hem savaşır hem de makûs talihini yenen ulusun direnişini ve kazanımlarını fotoğraflar…

(Üsteğmen Kara Fatma (Seher Erden) Mudurnu’da. Jandarma Komutanı Neşet Bey, Kırgözlerin Ahmet Bey ile oturuyor.)

100. YILA ÖZEL ÇALIŞMA

Kuvayi Milliye’nin ve Cumhuriyetin ilk yıllarının belgelendiği fotoğraflar Bilkom öncülüğünde, Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), Mudurnu Kaymakamlığı, Mudurnu Belediyesi, akademisyenler, profesyonel fotoğrafçılar ve Mudurnuluların katkılarıyla “Yüz Yıllık Miras: Bengüboz” çalışmasıyla geleceğe taşınıyor. Cumhuriyetin 100. Yılına saygı duruşu niteliğindeki çalışma kapsamında hazırlanan sergi, 28 Eylül’de Bolu Mudurnu’daki Fuatbeyler Konağı’nda açıldı. Açılışa CHP Bolu Milletvekili Türker Ateş, Bolu Belediye Başkan Yardımcısı Leyla Beykoz, VEKAM Direktörü Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu, Bilkom Genel Müdürü Fikret Ballıkaya, Mudurnu Kaymakamı Ayhan Kalaycıoğlu, Mudurnu Belediye Başkanı Necdet Türker, Ahmet İzzet Bengüboz’un torunu Mehmet Kadri Bengüboz, savaş muhabiri ve belgesel yapımcısı Coşkun Aral katıldı.

(Ahmet İzzet Bengüboz)

FOTOĞRAFLAR İNTERNETTE

Proje kapsamında 1004 adet cam negatiften oluşan arşiv koruma altına alınarak, Cumhuriyetin ilk yıllarına ait bayram kutlamaları ve sosyal dönüşümü yansıtan 450 fotoğraf, yapay zekâ temelli dijital restorasyon ve renklendirme işlemleriyle günümüze taşınıyor. www.yuzyillikmiras.com adresindeki sanal müzede ulusal erişime açılan fotoğraflar ayrıca NFT altyapısıyla tescillenerek dijital dünyada da koruma altına alınıyor. Küratörlüğünü Dr. Ayşe Ege Yıldırım’ın üstlendiği sergide fotoğraflar, sanal gerçeklik gözlükleriyle de izlenebiliyor.

(Kalpaklı bir yurttaş ile köpeği)

DEVRİMİ İÇSELLEŞTİREN HALK

Bengüboz’un kadrajı, Mudurnu halkının Milli Mücadele’deki direnişini, Mudurnu’nun mimarisini ve peyzajını, Cumhuriyetin ilk yıllarında Mudurnu’daki sosyal, kamusal ve ekonomik durumunu, Mudurnu’daki kadınların yaşamlarıyla birlikte portre ve toplu fotoğraflarla yurttaşların ruh halini ve aile hayatını yansıtıyor. En önemlisi de yeni kurulan Cumhuriyeti ve devrimleri içselleştiren, onunla yaşayan ve sahip çıkan kasaba halkının vakurluğunu ve özgüvenini gösteriyor. Sergi ile ilgili Cumhuriyet’e açıklamalarda bulunan küratör Dr. Ayşe Ege Yıldırım, Bengüboz’un fotoğraflarının estetik anlamlarıyla birlikte toplumsal, sosyolojik ve tarihi bir misyonunun da olduğunu belirtti. Yıldırım, “Öyle kadın fotoğrafları var ki Kıyafet Devrimi’nin nasıl yaşandığını onlardan görebiliyorsunuz. İnsanların kıyafetleri nasıl değiştirdiğini, içselleştirdiğini görebiliyorsunuz. Yine Bengüboz’un fotoğrafları ile ilgili 2016 yılında yayımlanan kitabın ilk sayfalarında, sandalye yanında duran çağdaş giyimli bir kadını koymuştuk. Bu koleksiyondan bahsederken o fotoğrafı göstererek, ‘Buyurun diyorum, 1920’lerde böyle kadınlar varmış burada, bu size ne anlatıyor?’ diye sorunda şaşırıyorlar. Sergide bu ve bunun gibi birçok sembolik fotoğraf var” diye konuştu.