Büyük Menderes Nehri’nin kirliliği Meclis gündeminde

CHP Denizli Milletvekili Şeref Arpacı, Büyük Menderes nehrinde yaşanan kirlik ve sulama sorununu Meclis gündemine taşıyarak Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. 

Arpacı, “Büyük Menderes nehri Afyon, Uşak, Denizli ve Aydın şehirlerimizden geçmekte ve geniş bir alanı kaplayan havzası nedeniyle tarım faaliyetleri bakımından çok verimli bir bölgeyi beslemektedir. Büyük Menderes’in suyunun evsel, kimyasal ve jeotermal atıklarla kirlenmesi; havzasındaki her türlü canlıyı hayati oranda etkilediği gibi kuraklığa da neden olmaktadır. Öte yandan DSİ ve tarafından oluşturulmuş su tahsis planlarına göre, Denizli’nin bazı ilçeleri Büyük Menderes havzası sulama planında yer almaktadır. Her ne kadar DSİ’nin Büyük Menderes Havzası Sulama raporunda alan, bitki türü vb. birçok kritere göre bölgelere gereken su miktarları tespit edilmiş olsa da uygulamada su miktarları başta Çal ilçesi olmak üzere Denizli’de Büyük Menderes havzasında yer alan tarım arazilerinin su ihtiyacını karşılamamaktadır” diye konuştu.

“KİRLİLİK KURAKLIĞA NEDEN OLUYOR”

Büyük Menderes havzasında bulunan yerleşimlerin bölgelerinin atık suları, sanayi bölgelerinin ve fabrikaların atıkları direkt olarak nehre bırakıldığını vurgulayan Arpacı, “Nehrin geçtiği bölgelerdeki belediyelerin ve sanayi tesislerinin az sayıda arıtma tesisi olması, nehirde nitelikli bir arıtma faaliyeti yapılamamasına sebebiyet vermektedir. Bölgede hali hazırda çalıştığı söylenen arıtma tesislerinin faaliyetinin aksine nehir sularıyla yapılan biyolojik testlerde suyun arıtılmadığına dair veriler elde edilmektedir. Fabrikaların, OSB’lerin ve belediyelerin hem atıkları nehre bırakmak konusunda hem de arıtma tesisi inşa etme konusunda yeterince denetlenmediği görülmektedir. Söke’ye gelene kadar nehir suyu katlanarak kirlenmekte ve tuzlu hale gelen su devamında bölgede kuraklığa neden olmaktadır, kuraklığın boyutu yakın zamanda “balık ölümleri” olaylarında medyada yer almıştır. Büyük Menderes’in başlangıç noktası olan Afyon-Suçıkan mevkiinde göletli sistem olması, sulama tahsisini olumsuz etkilediğinden suyun gitmesi gereken bölgelere ulaşması konusunda sıkıntı yaratmakta, nehrin çoğu noktasında kuraklık baş göstermektedir” dedi.

“DENİZLİLİ ÇİFTÇİ YETERLİ SU BIRAKILMADIĞINDAN DOLAYI MAĞDUR”

Denizlili çiftçilerin yeterli su bırakılmadığından dolayı mağdur olduğu dile getiren Arpacı, “Büyük Menderes havzasında bulunan araziler, kuraklık durumuna göre belirli kategorilere ayrılmıştır ve münavebe yöntemi uygulanmaktadır. Burada tarım faaliyeti gerçekleştiren çiftçiler sulama oranına göre susuz veya suyla yetiştirilebilecek ürünleri ekmektedir. Denizli bölgesine DSİ tarafından yeterli miktarda ve sürede su bırakılmadığından, çiftçilerin ürünleri sağlıklı yetişmemekte, çiftçiler her yıl büyük maddi kayba uğramaktadır. Sulama süreleri ve sırası hususunda doğru verileri elde edecek gerçekçi ve özenli bir çalışma olmadığından bölgenin gerçek su ihtiyacı karşılanamamaktadır. Çiftçiler peşinen ücretini verdikleri su miktarından daha az miktarda su kullanabilmekte, kullandığı kadarıyla da yetiştirdiği üründen tam verim alamamaktadır. Peşinen verdikleri ücretler kadar su alamadıkları gibi ücretlerin iadesi de yapılmamaktadır” diye konuştu.

“SULAMA TAHSİSİ ZORLAŞIYOR”

Büyük Menderes’in kaynak noktasında göletli sistemin mevcut olmasının ve bazı bölgeler dışında kapalı sulama sistemine geçilmemiş olmasının sulama tahsisini zorlaştırdığını belirten Arpacı, “Tarım faaliyeti yapan vatandaşlar yetersiz su tahsisi nedeniyle yeraltı sularına yönelmiştir ancak bu yönelim de başka dengelerin bozulmasına sebebiyet vermektedir. Aynı zamanda su tahsisinin yetersiz olması, sınırlı kaynak üzerinde baskı kuran bazı grupların oluşmasına neden olarak güvenlik sorununa sebebiyet vermiş ve toplumsal huzuru da bozmuştur”

ARPACI’NIN TARIM BAKANI’NA YÖNELTTİĞİ SULAMA SORULARI

CHP’li Arpacı’nın Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı tarafından yanıtlamasını istediği sorular şöyle:

Büyük Menderes’ten topraklarını sulamak için faydalanan çiftçi sayısı nedir? Bu sayının illere göre dağılımı nedir? DSİ tarafından inşa edilmiş sulama tahsisini sağlayacak kanalların yapısında verimsizliğe neden olabilecek herhangi bir sorun veya aksaklık var mıdır? DSİ tarafından tahsis edilen su miktarlarının illere göre dağılımı nedir? Vatandaşların ücretini peşin verdikleri su miktarı ile arazisine ulaşan su miktarının örtüşmediği iddia edilmektedir? Bu iddia doğru mudur? Neden uyuşmamaktadır? Su tahsisinin denetimi Bakanlığınızca yapılmakta mıdır? Yapılan denetimlerde karşılaşılan sonuçlar nelerdir? Su tahsisinde yaşanan sorunlara ilişkin Bakanlığınıza yapılan bir şikayet var mıdır, şikayet var ise alınan önlemler ve yapılan işlemler nelerdir? Peşin ödedikleri su parasının karşılığını alamayan çiftçilere, paraları iade edilecek midir? Çiftçilere su verilmemesine rağmen neden paraları bekletilmektedir? Gecikmenin nedeni nedir? Peşin ödediği su parasının karşılığını alamayan çiftçi sayısı nedir? Su tahsisinin sağlıklı gerçekleşmemesi vatandaşlar arasında ihtilafa neden olmaktadır. Bu durum nedeniyle kaç ölümlü, kaç yaralı vaka olayı yaşanmıştır? Bakanlığınıza bu konuda yansıyan herhangi bir olay olmuş mudur? İlgili kurum ve kuruluşlarla güvenliğin sağlanmasına/ihtilafın bertaraf edilmesine ilişkin önleyici bir çalışmanız var mıdır? Bölgedeki su ihtiyacının miktarı konusunda yapılan güncel bir çalışma var mıdır? Varsa bu oran nedir? Büyük Menderes’in suyunun ortalama 1 metre kadar azaldığı söylenmektedir. Ve bunun daha çok kirlilik nedeniyle olduğu bilinmektedir. Büyük Menderes’in yıllara göre su oranı nedir? Büyük Menderes’in suyunun verimliliğin artması yönündeki çalışmalarınız nelerdir?ARPACI’NIN ÇEVRE BAKANI’NA YÖNELTTİĞİ KİRLİLİK SORULARI

CHP’li Arpacı’nın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki tarafından yanıtlamasını istediği sorular şöyle:

Önergenin verildiği tarih itibariyle Büyük Menderes’in su kirlilik oranı nedir? Büyük Menderes’in suyunun kirliliği ile ilgili Bakanlığınıza yapılan bir başvuru/şikayet olmuş mudur? Olmuşsa kaç başvuru yapılmıştır? İllere göre dağılımı nedir? Bu başvuru/şikayetlere yapılan işlemler nelerdir? Büyük Menderes havzasında bulunan yerleşim bölgelerinin evsel atık suları, sanayi bölgelerindeki fabrikaların atık suları direkt olarak nehre bırakıldığı bilinmektedir. Bu atıkların Büyük Menderes’in suyuna bırakılmasına neden müsaade edilmektedir? Büyük Menderes’in kirlenmesine neden olan bu atıkların arıtılmasına ilişkin neden bir çalışma yapılmamaktadır? Havzada bulunan yerleşim yerlerinde suyun korumasına yönelik herhangi bir denetim yapılmakta mıdır?Büyük Menderes’in kaynağı ve nehri besleyen göllerde, barajlarda kuraklığa neden olacak miktarda su kaybı yaşanmaması için hangi önlemler alınmaktadır? Bakanlığınızca oluşturulan proje ve eylem planları bölgede yeteri oranda uygulanmakta mıdır? Bakanlığınızca Büyük Menderes’in kirlenmesi ve kuraklığın önlenmesi için oluşturulan eylem planı ve projeler bölgede uygulanmakta mıdır? Bunun denetimi yapılmakta mıdır? Büyük Menderes havzasında arıtma tesisi olan kuruluşların tesislerinin denetimi yapılmakta mıdır? Bu denetimler hangi sıklıkla yapılmaktadır? Büyük Menderes havzasında arıtma tesisi olmayan firmalara faaliyet izni verilmekte midir? Arıtma tesisi olmadan faaliyette bulunan firma sayısı nedir?