Selanik’te bir kavga ile başlayan Yunus Nadi – Mustafa Kemal Atatürk dostluğu ömür boyu sürdü

Cumhuriyet gazetesinin tarihi şahsiyetlerinden Abidin Daver, Yunus Nadi’nin ölümü sonrası yazdığı 30 Haziran 1945 tarihli yazısında “Atatürk, daha Çanakkale’de, üst üste iki defa İstanbul’u ve vatanı kurtarmadan evvel, Yunus Nadi, onun büyük bir kumandan olduğuna inanmıştı ve ondan çok şeyler beklediğini her zaman söylerdi” ifadelerini kullanmıştı. Yunus Nadi, Mustafa Kemal Paşa’ya ve onun Türk tarihinde yeni bir sayfa açacağına yürekten ve en başından beri inanıyordu. Kurduğu gazetesinin adında tercih ettiği “Yenigün” bile bu inancın bir yansımasıydı.

Peki Yunus Nadi ve Mustafa Kemal Atatürk arasındaki dostluk ne zaman başladı? Cumhuriyet Kitapları’ndan çıkan “Kurtuluşun Lideri ve Gazetecisi; Mustafa Kemal ile Yunus Nadi” kitabının yazarı, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Emin Elmacı, “ölümsüz dostluk”un bilinmeyen başlangıcını gazetemize anlattı.

İlk olarak, Atatürk’ün yaşamını yitirmesi sonrası Yunus Nadi’nin 11 Kasım 1938 tarihli yazısına dikkat çeken Doç. Dr. Elmacı, Nadi’nin o yazısındaki “Kendisini Selanik’te Kolağası (Yüzbaşı) Mustafa Kemal olarak bulunduğu 1910 tarihinden beri 28 yıldır hemen büyük fasılasız bir süreklilik ile tanırım” sözlerinden dostluğun 1910’da başladığının anlaşıldığını belirtti.

Yunus Nadi ilk kez Mustafa Kemal’i haberleştiriyor. (1911)

‘BUGÜNKÜ GAZİ’DEN FARKSIZ İDİ’

Yunus Nadi’nin, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kendisine verdiği görev gereği kasım ayında İstanbul’dan Selanik’e geçtiğini söyleyen Doç. Dr. Elmacı, “O dönem İstanbul’da birçok gazete, saraya yakın olarak tahsisat almakta ve saray yanlısı yayın yaparken İttihat Terakki de kendi fikirlerini yayacak bir organ olarak Rumeli gazetesini Selanik’te günlük olarak çıkartmaya başlamıştı. Selanik’te Kazım Nami’den boşalan cemiyetin gazetesi ‘Rumeli’nin Yazıişleri müdürü ve başyazarı pozisyonuna Yunus Nadi geçti” dedi. Yunus Nadi’nin en başından beri Atatürk’ten çok etkilendiğini vurgulayan Doç. Dr. Elmacı, Yunus Nadi’nin 1927 yılında yazdığı bir başyazısında; “O zamanki Mustafa Kemal bugünkü Gazi’den farksız idi. Bugünkü Gazi o zamanki Mustafa Kemal’den başka bir şey değildir(…) Selanik’te bir Olympos Gazinosu vardır. Orada hemen hemen her akşam Gazi’nin etrafında daima genişleyen bir halka teşkil eder ve onu dinlerdik. Vatan işleri; bugünkü Gazi olan o zamanki Kolağası Mustafa Kemal’in lisanında canlanırdı” ifadelerini kullandığını belirtti.

Atatürk’ü kamuoyuna tanıtan ilk kişinin de Yunus Nadi olduğunu söyleyen Doç. Dr. Elmacı, sözlerine şöyle devam etti:

‘ASKER SİYASETE KARIŞMAMALI’

Yunus Nadi; bir konferans sırasında kendisine yönelik bir saldırıda tanıştığı Mustafa Kemal Bey’in, Mayıs 1911’de Selanik’te Harp Okulu öğrencileri olarak yüzbaşılığa yükselme yemeğini de takip etmişti. O tarihte “Rumeli” gazetesinde bu toplantının haberini verdiği gibi, Mustafa Kemal Bey’in yaptığı askerin siyasete karışmaması yönündeki konuşmasını da bir gün sonra da gazetesine ayrıntılı olarak yansıtmıştı. Yunus Nadi bununla da yetinmemiş, kendisinin de aynı düşüncede olduğu Mustafa Kemal Bey’in bu konuşmasını ertesi gün; bir başyazı ile okuyucularına duyurmuş ve Mustafa Kemal Bey’den ilk kez söz ederek onun daha o zamandan itibaren tanınmasını sağlamıştı. Artık o “Çanakkale’den evvel” denilen kısım ortaya çıkmıştı.

‘OSMANLI ORDUSUNUN GÖZBEBEĞİ’

Yunus Nadi’nin bu tanıtımı daha sonra, Trablusgarp’a vatanının Afrika’daki son toprağını savunmak için koşa koşa giden subaylar ile de devam edecekti. Yunus Nadi; bu subaylar içinde olan Mustafa Kemal Bey’i Şehbal dergisinde 1912 Mayısında hem de Enver Bey’in önde tutulduğu bir fotoğraf kümesi içinde tanıtmış, hatta yazdığı makalede de Enver Bey’den değil, Mustafa Kemal Bey’den söz ederek onu “Osmanlı ordusunun göz bebeği” şeklinde tanımlamıştı.

Rumeli gazetesi 18 Mayıs 1911.

Yunus Nadi başyazısında Mustafa Kemal’den söz ediyor. (1911)

Yenigün 26 Eylül 1918 “M. Kemal Kimdir?”

Yenigün 10 Ekim 1918’de