Depremde en büyük felaketi yaşayan Hatay’da yeniden yapılanma tartışmalarla başlıyor: Çarşıda yıkım korkusu

Türkiye’nin 11 ilini etkileyen depremde en büyük felaketlerden birini yaşayan Hatay’da yeniden yapılanma projeleri tartışmalarla başlıyor. Kentin sembolü Uzun Çarşı da tartışmaların merkezinde. Depremde 2 bin civarında işyerinin faaliyet gösterdiği Antakya’daki Uzun Çarşı, büyük hasar almıştı. Şimdi çarşının büyük kısmının yıkılacağı iddiaları gündemde. Esnafa göre kentin tek yaşam alanı olan çarşıda tarih ve kültürel doku yok edilirse şehrin ticaret hayatı da biter. 

3.5 kilometre uzunluğundaki çarşıda, 6 Şubat gecesi 600’e yakın işyeri büyük yıkım yaşamıştı. Her ara sokak ve caddesi farklı bir meslek grubuna ayrılan tarihi çarşıda şu anda işyerlerinin yüzde 70’e yakını yeniden açıldı. Özellikle çatıda ve işyerlerinde hasar olmasına rağmen esnaf eve ekmek parası götürme derdinde. Uzun Çarşı belki de Hatay’da yaşamın devam ettiğini gösteren nadir alanlardan biri. Enkazlar arasında olsa dahi insanlar alışverişe geliyor. 

Ancak şimdi tarihi çarşıda tam olarak neler yapılacağı netleşmezken beş yılı alacak restorasyon ve güçlendirme çalışması ya da bazı bölümlerinin tamamen yıkılması gündemde. Çarşı esnafına göre buradaki ruh da giderse Hatay’ın tarihle, kültürle bağları tamamen kopar. Deprem öncesi günde yüz binlerce kişinin, turistin ziyaret ettiği tarihi çarşıda şu anda kepenkler bile öğlene doğru açılıyor. Tozun toprağın içinde iş yapmaya çalışan çarşı esnafı bazen günde bir paket süt parası kazansa da çarşıdan ayrılmak istemiyor. 

“BURADAN GİTMEYECEĞİZ”

Pazar esnafı, “Vali geliyor yıkarım da yıkarım diyor. Depremin üzerinden bir yıl geçmiş tek bir bina yapılmamış. Şimdi de burayı yıkmak istiyorlar. Bize ne verdiler ki şimdi de ekmek kapımız olan işyerlerimizi yıkacaklar. Biz buradan ayrılmak istemiyoruz. Restorasyon yapılacaksa çok hızlı yapılmalı” diyor. Esnaf Yusuf Altuk, Hakan Can ve Cihat Kumru’ya göre, “Burası Hatay’ın tek yaşam damarı adeta şehrin kalbi. Şimdi bizi ruhsuz bir konteyner kente götürmek istiyorlar. Dönüp dönmeyeceğimiz de belli değil. Eğer yenileme çalışması beş yılda biterse, herkes Uzun Çarşı’yı unutur. Bizim psikolojimizi bozuyorlar. 11 aydır buranın yıkılmaması için direnç gösteriyoruz. Belli ki burada bir rant dönecek” diyor. 

“TİCARET YOKSA HAYAT BAŞLAMAZ”

Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Üyesi Fevzi Can Emir de çarşıda ne yapılacağıyla ilgili çok fazla söylenti olduğunu, esnafın kafasının da karıştığını anlatarak, çarşıda depreme karşı güçlendirme ve restorasyon çalışması için Kültür Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çalıştığını anlatarak, güçlendirmenin bölüm bölüm yapılacağını o yüzden birçok işyerinin boşaltılacağını ifade ediyor. Güçlendirme çalışmasının en az 2-3 yıl devam edeceğini belirten Emir, şehrin tekrar ayağa kalkması için ticaret hayatının başlaması gerektiğine işaret ediyor.

55 BİN 677 İŞLETME AĞIR HASAR ALDI 

Kahramanmaraş merkezli depremde en büyük yıkımı yaşayan Hatay’da ağır hasarlı ve kullanılamaz hale gelen konut sayısı 254 bin 195 olurken 55 bin 677 ticari alan da kullanılmaz hale geldi. Yaklaşık 560 bin kişi deprem sonrası Hatay’dan göç etti. Antakya Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre, işletmelerin çalışan sayılarında, yüzde 30 ile yüzde 90 arasında azalma oldu. Yüzde 63’ü sulanabilen 275 bin 578 hektar tarım arazisinin bulunduğu Hatay’da bölgedeki en büyük su kaynağı konumundaki Asi Nehri’ndeki hasar nedeniyle ciddi sorunlar ortaya çıktı. Hatay’da 158 farklı yere kurulan konteyner kentlerde yaklaşık 48 bin aile barınıyor. Yaklaşık 250 bin kişi konteynerde yaşıyor.